Bingo

Vanochtend zat er een e-mail in mijn postkas van de organisatie achter het International Polar Year. Die hadden een fotowedstrijd uitgeschreven en daar heb ik aan meegedaan. Doel van de wedstrijd is een reizende tentoonstelling die in februari 2009 opent in Genève in Zwitserland. Daarna gaat ze naar Washington DC en zo verder de wereld in.
En u raadt het al: IK BEN UITGEKOZEN ! De foto's worden getoond op de tentoonstelling, gaan dienen voor posters, brochures en om te projecteren op schermen. Ge kunt geloven dat dit uitstekende PR is voor de universiteit van Tromsø en ik ben al met de directie gaan klappen. Ah ja, ik wil naar de opening in Genève in februari, en op kosten van de zaak welteverstaan!

Winter

Het sneeuwt al twee dagen. Witte Stilte.

Ik luister naar Burzum.
Muziek voor duistere tijden.
Er gaat een ongelooflijk mysterie van uit, ancient.
Een foto van Skibotn illustreert dit gevoel: een wit koud woud. Stil knisterend, ijs en mist, eeuwenoude rotsen doemen bijna op. Wolvesporen.

Epiloog

Gisteren was er opendeurdag aan boord, een kleine 1000 bezoekers kwamen opdagen. Ik had een leuke slideshow in het Rica Ishavshotel vlakbij de kaai. Om 16u gooiden we de trossen los en zetten koers naar de haven een paar kilometer noordwaarts. We krijgen een heerlijk avondeten aangeboden en na de boel wat aan de kant te hebben gedaan worden de eerste bierblikken opengetrokken. En zo ging dat dan door tot het ochtendgloren. Op 't einde zaten ze zelfs nog trompet en tuba te spelen, goed zat, en maar lachen.
De kapitein nodigde me uit om weer mee te gaan varen deze zomer maar ik vrees dat ik daar weinig tijd voor heb. Edmond, onze expeditieleider heeft nieuwe plannen, en ambitieuze ook: we zijn nu 2 keer langs de oostkust van Groenland geweest en nu willen we naar de westkust: de ijszee tussen Groenland en Canada, met vele mooie eilanden. Dat zal iets voor volgend jaar zijn maar ik heb mijn plaats al gereserveerd, kunde geloven zeker!

Naar huis

Om 06:35u zijn we de ijsgrens voorbijgevaren. Het is mistig en rustig weer. Na een tijdje steekt de wind op en het schip begint te schommelen. Iedereen ziet er moe en tevreden uit. Na het ontbijt duiken de meesten weer hun bed in. Ik probeer wat te werken voor de opendeurdag maar begin toch wat misselijk te worden en ben dan ook maar weer in bed gekropen, dat is de beste plaats als je wat zeeziek wordt.

De beelden van gisteren werden met veel enthousiasme onthaald. Ik had ook gefilmd en dat 's avonds op groot scherm getoond. De bemanning was in de wolken.

Wat later op de dag wordt de reddingssloep uitgezet met 2 duikers aan boord. Ze gaan een treffelijk stuk ijs binnenhalen voor de tentoonstelling (en voor het feest!). Na 2 uur slagen ze erin van een net rond een ijsblok zo groot als een auto te sjorren. Dat wordt dan met de kraan aan boord gehesen: de touwen spannen aan, 7 ton ijs en de splinters spatten eraf. Een van de kabels breekt met een knal af maar het gevaarte blijft toch hangen. Aan dek gehesen en op een pallet gezet dat onmiddellijk versplinterd.





Onderste foto: Tor Ivan Karlsen

Voor Pieterjan

De laatste dag, weeral grijs en bewolkt. Vorig jaar hadden we beter weer. In Tromsø is het nu volop lente, en warm, en we verlangen allemaal naar huis. Vandaag gaan we inpakken en vastsjorren en dan begint de lange tocht, rechtstreeks naar Tromsø. Zondag is het opendeurdag met tentoonstelling, film en foto´s op groot scherm en kinderanimatie. Vorig jaar deden we dat in Longyearbyen op Spitsbergen en er kwamen een 300-tal bezoekers op af. In Tromsø verwachten we er een paar duizend. We gaan er ons werk nog mee hebben.

Helicopter vliegen! We willen film en foto´s van het schip in actie. Ik krijg een survivalsuit en een lifeline: een brede riem die met een kabel vast aan de helicopter is geklonken. De deur is open en ik zit half buiten. Die riem, zodat ik er niet uitdonder, uiteraard. Intercom met de piloot zodat ie vliegt waar ik wil filmen en fotograferen. Aan boord zit de kapitein en stuurt de boot door mooie ijsplaten. Fantastische beelden moet ik niet zeggen zeker! Dit is de eerste keer dat ik het schip van buitenaf door ijs zie breken. Mijn neefje Pieterjan had daar toevallig om gevraagd maar zolang ik zelf aan boord zit is dat onmogelijk. Maar met de helicopter gaat dat dus wel. Daarom zijn alle prentjes vandaag voor Pieterjan.

Nomansland

Grijs en bewolkt, -1°C
Met 2 wetenschappers, Boele en Sebastian, het ijs op om metingen te doen: ijsdiktes opnemen elke 5 meter. We wandelen ver de ijsplaat op. Terwijl de mannen hun werk doen sta ik helemaal vooraan te wachten. Ik kan de laatste voetsporen van Boele in de sneeuw zien. Verderop is het niemandsland, nog 1 stap en ik sta waar nog nooit iemand een voet heeft gezet. Het lijkt een beetje op een maanlanding.

Er hangt een spookachtige wolkenhemel boven het ijs.
Blauwe ijsblokken lokken aan de horizon, maar ik moet wachten op de rest. Het is te riskant om hier op eigen houtje te gaan rondlopen. Eindelijk zijn ze klaar en kunnen we verder. Geen lachertje dit terrein: je ziet geen variaties op de bodem, geen dieptezicht. En steeds maar voelen of de grond stevig is onder je voeten of niet, haast en spoed is hier helemaal niet goed. We komen een dikke ijsberg tegen die zo wat 4 meter schuin omhoog steekt. Onderaan hangt er een heel oerwoud van ijsstalachtieten. Smaakt zout. Volgens Sebastian is dat het zout dat nog in het ijs zit. Zeeijs is namelijk zoet water, zout wordt er uitgeperst.



Drie uur onderweg geweest en een kleine 5 km afgelegd. Flink moe en bezweet komen we terug aan het schip, net op tijd voor het avondeten.

Stil

Na lang varen - eerst zuid- en dan westwaarts - vinden we een behoorlijke ijsplaat. Ziet er nogal ruig uit, dat worden weer mooie plaatjes. Het is wonderlijk stil en bewolkt. De hemel en het ijs spiegelen in het water.

Onderweg

IJsschotsen, tot aan de horizon.
We varen, dag en nacht. Sommige van de mensen kunnen niet slapen van het gedonder en geschud. Zelf heb ik er geen last van en slaap door alles heen.
Er is geen bar aan boord en dat missen we wel. Totaal alcoholverbod zolang we onderweg zijn. Aan boord van het Belgisch marineschip Godetia daarentegen...

IJsbeer!

Mist.
Vandaag mag iedereen wat langer slapen. Om 11 uur is het brunch: spek met eikes.

IJsbeer! En een grote ook! Nieuwsgierig snuift hij de lucht op. We hebben de wind mee dus die ruikt ons van ver (het zal het spek wel zijn). Komt dichterbij, aarzelt. En draait om. Wat verderop gaat ie wat in de sneeuw gaan liggen rollen en efkes een kakske maken. Hij kijkt nog een laatste keer om en verdwijnt tussen de ijsbergen.

We hebben zonet de trossen losgemaakt en zijn op weg naar het laatste station. Buiten is het miezerig, mistig en grijs. Morgen komen we hopelijk weer een mooie ijsplaat tegen om aan te meren. En ik heb zo'n voorgevoel dat we nog meer beren gaan zien...

Wedstrijd

-5°C. Vandaag organizeren we een skiwedstrijd, met schieten op doel: skiskyting in ´t Noors, een heel populaire wintersport. Die militairen bakten ze nogal bruin met het schieten. Zelf schoot ik in de roos, haha! Nadien barbecue op het helicopterdek.

Er zijn 9 verschillende nationaliteiten aan boord: Noors, Brits, Amerikaans, Duits, Nederlands, Belgisch, Kroatisch, Russisch en Fins. Internationaal gezelschap nietwaar!

Spurv

Grijze dag. Tochtje gemaakt met de tweede officier. Een paar honderd meter van het schip ligt er een mooie, grote ijsberg. Sylvi, de journaliste van NRK gaat mee. Maar ze ziet slecht en draagt een bril die alsmaar aandampt tijdens het filmen. Het licht is nog steeds heel vlak en het is lastig zicht. Maar onze moeite wordt beloond: prachtig blauw ijs!



Er ligt een hele mooie "waterhemel" aan de horizon: wolken die zich vormen boven open water. Lang geleden orienteerden de eerste poolvaarders zich hierop om vaarbaar water te bereiken, iets wat onze kapitein ook nog steeds doet. Het temperatuurverschil tussen koude lucht en zeewater (-1°C) zorgt voor verdamping en fata morgana´s. Je ziet de lucht trillen aan de horizon.

Een paar dagen geleden dook er een nieuwe gast op aan dek: snøspurv, of sneeuwmus, vrij vertaald. Een klein zwartwit vogeltje. We legden telkens wat cornflakes en kruimels op een rustig plekje en sindsdien komt ie elke dag even kijken of er wat te rapen valt.

Wasmachine

Vannacht zijn we verder gevaren. Terwijl iedereen ging slapen. Da´s niet simpel met dat ijsbreken, de hele schuit rammelt en schokt langs alle kanten. Net als je na een rustig stukje indommelt word je ineens zowat uit je bed gegooid, met een hoop gedonder. "Precies of ge in een wasmachine zit" zei mijn kamergenoot.

Vanochtend - na lang zoeken - een ijsplaat gevonden waar we konden aanmeren. Kapitein Henri kwam eergisteren een praatje maken en vertelde dat hij content was met de collectie foto´s die ik vorig jaar aan het schip had geschonken. En wettewa. hij vond mijn ijle landschappen het mooist! Ik ook. Fijne man, onze kapitein!

Lange wandeling gemaakt met 2 wetenschappers die de ijsdikte gingen meten. Elke 10 meter. Echt rap ging dat dus niet vooruit. Huizenhoge blauwe ijsbergen tegengekomen. Maar dat licht: heel raar en totaal vlak. Geen enkele nuance en nul dieptezicht. Dat is heel verwarrend en je moet goed uitkijken waar je je voeten zet. Het begrip "sneeuwblind" is me duidelijk geworden.




Zo´n wandeling van een paar kilometer over een ijsvlakte, dat is tegelijkertijd een koude en een warme bedoening. Je moet goed kijken waar je stapt, soms zak je ineens tot aan je kont in de sneeuw. En dan al die kleren aan, na een tijdje ben je kletsnat van het zweet. Katoenen kleren zijn hier niet van doen want dat wordt eerst nat en dan koud. Wol is wat je nodig hebt.

Voor Geert

Voetbal

Stralend weer en min 9 graden.
Straks gooien we de trossen los en varen verder zuidwaarts voor het volgende station. We liggen behoorlijk ingesloten door het ijs, dat wordt nog een klus om eruit te geraken. Ik ga alvast het luik in de boeg reserveren.

Reddingsvest, riemen en muskatons, warme kleren, camera´s en walkietalkie, alles klaar voor een sessie in het boegluik. Het is een stralende avond en de zon weeft een gouden gloed over het ijs. Volle kracht vooruit. Het dunne ijs is het mooist, het heeft een matte glans en ligt in transparante lagen over mekaar, heel grafisch, met onverwachte composities.
Het schip breekt zich door verschillende soorten ijs en op de duur kan je zien waar en hoe en of ie er door gaat geraken. Plots daagt een enorme ijsplaat op, zo lang het oog kan zien. Het schip vaart er haaks in en na een paar meter is het al full stop. En dan niks meer. Ik zit er nog een uurtje te schilderen tot ik plots een oproep krijg door de walkietalkie: ja, of ik daar nog lang ga zitten want voorlopig blijven we hier even liggen... ?
Ge gelooft het niet maar het is voetbal op TV (Champion´s League). Het schip ligt namelijk juist goed voor een optimaal TV-signaal en de mannen willen kijken.

Sunny Beach

Trossen

Er staat een stevige noordoostenwind en het sneeuwt. Zicht vrijwel nul. Vannacht zijn we 4 nautische mijl zuidwaarts gedreven. Buiten lijkt alles hetzelfde maar onze wereld beweegt de hele tijd: onder het ijs stuwt de grote stroom. Veel kunnen we vandaag niet doen omdat het weer zo bars is.

Het schip ligt aangemeerd met 4 trossen. Elke tros is vastgemaakt aan een 2 meter lang I-ijzer dat helemaal in het ijs verankerd is. De stroming en de druk van het ijs hebben er deze middag 3 losgerukt, het ijzer is letterlijk afgescheurd. De krachten die erop staan zijn enorm.

Dun ijs

Nationale feestdag

Gisteren generale repetitie op het helicopterdek, met parade in galauniform. Terwijl de helicopter alles filmde vanuit de lucht. De reportage werd vannacht doorgestuurd naar NRK en vandaag uitgezonden.
Het schip ligt aangemeerd aan een enorme ijsplaat. Hier zullen we de komende 5 dagen blijven. De wetenschappers zijn ondertussen volop bezig met uitladen van materiaal en brengen alles in positie aan "land".

Parade

Zonnig en koud, -8°C.
Morgen is het nationale feestdag en we gaan een generale repetitie houden, allemaal in uniform, met fanfare en vlaggen en wot not. Daar maken we dan een kleine reportage van en sturen het naar NRK, de Noorse TV.

Noordpoolijs

05:25u: IJS! De eerste ijsplaten knarsen tegen de romp. Ik kan niet blijven liggen en slaraffen, kleren aan en naar het dek. Het is fris en stil buiten.

Gevraagd of ik weer in het luik in de boeg mag zitten. Er is dik ijs in aantocht en dan is het boegluik de meest spectaculaire plaats om te zitten. OK, veiligheidsriemen aan, vastgeklonken aan een buis en klaar. De bemanning heeft er lol in: de Rudi woonde daar zowat vorig jaar, en inderdaad, ik was er niet weg te slaan. Mijn beste foto´s heb ik er gemaakt.
Het geluid in de boegruimte is hels: staal tegen twee meter dik ijs. 19000 PK stuwt ons vooruit en het ijs splijt als de bliksem. Een vette zeehond ziet het vanop een afstandje met lede ogen aan.

We stoppen in een open plek. Op het achterdek beginnen de wetenschappers met CTD´s: waterstalen nemen op verschillende dieptes om temperatuur en zoutgehalte te meten.

Tegen de avond aan komen we fors ijs tegen en de boot heeft er moeite mee: vooruit, achteruit, aanloop, krak erin. Zo gaat dat een tijdje door. De schroeven malen woest en huizenhoge ijsblokken komen voorbijgedreven in een helse maalstroom.

Hollands zeilschip

Ontbijt en onmiddellijk veiligheidsoefeningen: brandalarm. Dat is hier geen plezierbootje en de drill is in militaire stijl.
Terwijl de havenarbeiders lossen varen we naar Tempelfjorden waar de schuit Noorderlicht in het ijs ligt. Dat is een oud Hollands zeilschip dat als hondeboerderie en café-restaurant dienst doet. Het fjord vriest dicht en er komen nogal wat locals voorbij met snowscooters. Elk jaar in de lente gaat de kustwacht die mannen losvaren met een ijsbreker. Veel zeehonden te zien maar die verdwijnen snel door een gat in het ijs als de boot dichterbij komt. Het is stralend weer en flink koud.





Coordinates: 78° 24\ 18 55" N - 16° 59\ 49 78" E

Longyearbyen

14u, aangekomen op Spitsbergen met vlucht vanuit Tromsø. Min 3°C en zonnig.
Direct naar het schip en inkwartieren. Het weerzien met de bemanning was hartelijk en al direct goed gelachen. Dan naar NP in Longyearbyen en kleren halen: laarzen, handschoenen, thermisch pak, muts etc. Prima spul. Beetje shoppen.

Een deel van de lading zit nog op een ander schip en dat moet allemaal nog overgeladen worden.De havenarbeiders weigeren overwerk en we moeten dus wachten tot morgen. En geld dat dat kost... Mooi, kunnen we ´s avonds naar de stad en een paar pinten pakken.

Foto: "Schildwacht", Tempelfjorden

Arkhangelsk

Arkhangelsk aan de Dvina, aan de oostkust van de Witte zee. Wodka, 2,5 € per liter.
Alle foto's van collega Arvid Sveen

Murmansk

Lada's, fantastische sushi, topservice, vriendelijke mensen, goedkoop (de roebel is gelijk aan onze oude Belgische frank!), hier en daar geweldig vuil en slecht onderhouden, koud. Heeele mooie vrouwen en opvallend weinig dikke mensen.